User experience to bardzo popularnie w ostatnim czasie pojęcie. Można się z tym zgodzić, ale trzeba podkreślić, że popularne tylko w pewnym środowisku. Gdy ktoś mnie pyta, czym się zajmuję i mówię, że jestem projektantką user experience, większość osób otwiera oczy i dopytuje co to jest?
Spis treści
Co to jest User Experience?
Zacznijmy więc od początku. User experience to, pozwolę sobie zacytować wikipedię: „całość wrażeń, jakich doświadcza użytkownik podczas korzystania z produktu interaktywnego.” Należy jednak podkreślić, że doświadczenia te zaczynają się znacznie wcześniej i kończą znacznie później niż sam kontakt z produktem. Poza tym, nie zawsze dotyczą tylko świata cyfrowego, jak powszechnie się uważa. User experience to zarówno doświadczenia z aplikacją mobilną, jak i wystawą w muzeum.
Co to jest UX Design?
User experience design to po prostu projektowanie tych dobrych doświadczeń, o których pisałam wyżej. Owo projektowanie oparte jest o potrzeby użytkownika, który zawsze stawiany jest w centrum zainteresowania projektantów. Aby projekt czy produkt miały dobry user experience powinien odznaczać się kilkoma cechami. Są to:
- Funkcjonalność;
- Użyteczność;
- Przyjemność w użytkowaniu;
- Ergonomiczność;
- Atrakcyjność.
Aby zobrazować, czym user experience jest, krótko opowiem, jak próbowałam kiedyś kupić bilety w automacie na bilet regionalny dla dwóch osób dorosłych i dwójki dzieci. Do odjazdu pociągu zostało kilka minut. Po pierwsze automat nie posiadał daszka, ustawiony był ekranem na południe, słońce tak bardzo świeciło w ekran, że niewiele było widać. Po drugie liczba dostępnych ulg była tak duża i nigdzie nie było wyjaśnione, jaka ulga kogo dotyczy, że zrezygnowałam z zakupu w automacie i kupiłam bilet w pociągu u konduktora. To doświadczenie znacznie odbiegało tego, czego w tamtym momencie potrzebowałam. Niestety nikt nie skupił się nad user experience zarówno w kwestii samej aplikacji do zakupu biletów jak i umiejscowienia samego automatu. Dobrze, że miałam przy sobie gotówkę i mogłam kupić bilet u konduktora.
UX a UI różnice
User Interface i User Experience to tematy, które są pokrewne, ale często są wrzucane do jednego worka. Słusznie i niesłusznie. Słusznie, bo nadal użytkownik jest w centrum zainteresowania projektanta. Jednak istnieje zasadnicza różnica, o której się zapomina. UI – to projektowanie samego interfejsu, czyli wierzchniej warstwy, tego co widzi użytkownik (np. kolorystyka zastosowana w projekcie będzie należała do zakresu UI). UX będzie z kolei zawierał w sobie to co jest jakby pod spodem, m.in. architekturę informacji czy scenariusz, jaki użytkownik może zrealizować z produktem.
UX a użyteczność
Użyteczność i user experience przez wiele lat były, i nadal są, bardzo często stosowane zamienne. Należy jednak podkreślić, że user experience to pojęcie znacznie szersze niż użyteczność, która dotyczy strice kontaktu z danym produktem. User experience to również kontekst i wszystko to, co dzieje się przed i po kontakcie z produktem.
Doprecyzowując jednak pojęcie użyteczności warto powiedzieć, idąc za Donem Normanem, który jest niejako autorem tego pojęcia, że o użyteczności mówimy wtedy, kiedy coś jest łatwe do nauczenia się, efektywne, łatwe do zapamiętania i daje satysfakcję a z ewentualnego błędu łatwo wyjść.
Co składa się na projektowanie user experience
Wiele osób uważa, że projektowanie UX to rysowanie ładnych makiet. Nic bardziej mylnego. UX design to coś znacznie więcej, a makiety czy rysunki są jedynie wynikiem bardzo wielu rzadziej wspominanych etapów. Przyjrzymy się (bardzo ogólnie), co składa się na pracę ux designera:
- Badania
Badania pozwalają na zrozumienie potrzeb, motywacji i zachowań użytkowników. Dzięki temu decyzje podejmowane w trakcie projektowania produktu czy usługi opierają się o dane, a nie intuicję czy przekonania projektanta.
- Koncepcja
Mogłoby się wydawać, że przeprowadzenie badań i wyciągnięcie z nich wniosków wystarczy, aby zacząć rysować makiety, które jakby nie było, najbardziej kojarzą się z projektowaniem user experience. Jednak same badania to za mało. Wnioski z badań trzeba niejako przełożyć na decyzje projektowe. Decyzje te wynikają oczywiście z badań, ale też wymagań biznesowych czy innych obiektywnych, jak np. budżet projektu. Dlatego należy wykonać pracę koncepcyjną i ustalić jak produkt będzie działał biorąc pod uwagę bardzo wiele czynników.
To moment, kiedy zespoły projektowanie lub projektanci zaczynają rysować, często na kartce papieru, rozważając różne opcje i biorąc pod uwagę wiele czynników, jak na przykład urządzenia, na jakich końcowi użytkownicy będą korzystali z produktu (przytajcie o roli projektowania Mobile Feirst Design). W wyniku tych rozważań powstają makiety o niskim poziomie szczegółowości (lo-fi), czasami w formie tradycyjnych rysunków.
- Prototypowanie
Kiedy zespół już wie, w jaki sposób produkt będzie działał przychodzi moment na stworzenie bardziej szczegółowych i często klikalnych makiet w jednym z programów do prototypowania (np. Figma, Adobe XD czy Axure).
Nie zawsze jako projektanci mamy możliwość stworzenia w pełni klikanych prototypów, to zależy od czasu, możliwości i programu z jakiego korzystamy.
- Testowanie
Testowanie to bardzo ważna część pracy nad projektem. Opublikowanie projektu bez przetestowania go z użytkownikami jest bardzo ryzykowne. Nie warto tego ryzyka podejmować, nawet jeśli testy opóźnią uruchomienie produktu i cofną nas w pewnych pracach. Zapewniam, że jest to znacznie mniej kosztowne niż zebranie batów od użytkowników.
Korzyści z UX Designu
Korzyści, jakie przynosi projektowanie user experience są znamienne i każdy kto pracował z narzędziami ux ma tego świadomość. Większość projektantów wie z doświadczenia, jak często muszą argumentować, że ta praca jest ważna i potrzebna. Wśród korzyści, jakie niesie za sobą wprowadzenie user experience firmy są:
- Korzyści finansowe;
- Decyzje podejmowane są na podstawieni danych;
- Projektanci mogą wziąć pod uwagę licznych interesariuszy zaangażowanych w projekt;
- Przewaga konkurencyjna wśród podobnych do siebie produktów
Podsumowanie
User experience design to nadal rozwijająca się w Polsce branża. Jej znaczenie doceniły już duże firmy, ale na szczęście sam ux zaczyna powoli wkraczać do mniejszych przedsiębiorstw. Na szczęście dla firm, produktów i projektów, jak i na szczęście dla nas – użytkowników.
Muszę jednak na końcu podkreślić, że cały powyższy opis jest przedstawiony ogólnie i porusza tylko bardzo podstawowe kwestie. Jest to też określenie tematu w jego dość idealnym i optymalnym świetle. Codzienność i rzeczywistość zawodowa są jednak zgoła inne i nie zawsze wszystko to, o czym wyżej pisałam może i ma szanse się odbyć.
Mimo wszystko warto podążać tym kierunkiem i nawet w trudnych zawodowych sytuacjach pamiętać o doświadczeniu użytkownika.
Autor artykułu:
Nina Dobaczewska – UX Designer
Projektantka user experience z wykształceniem socjologicznym i szerokim doświadczeniem marketingowym. Pracowała jako project manager w IT i projektach kulturalnych. Zainteresowana dostępnością cyfrową i projektowaniem społecznie zaangażowanym
